توبه، بازگشت و پشیمانی و خودداری از گناه و دوری از کارهای بد و ناپسندی است که برای آدمی پیش می‌آید. توبه یکی از ویژگی‌های اخلاق ایمانی است که به وسیله آن انسان به نردبان رشد و ترقی گام می‌گذارد، پالایشگاهی است که همه مواد زائد و مضر را از نفس انسان جدا و تصفیه می‌نماید، تا پاک و بی‌آلایش به پیشگاه پرودگارش پرواز کند. از پی هر درد دارویی بنهاده/ درد گنه را ز توبه باید درمان.
|
بزرگانی همچون امام غزالی رحمة‌الله‌علیه شرایط توبه را اینگونه بیان می‌فرمایند:
1ـ احساس پشیمانی از نوع کردار و رفتار در گذشته،
2ـ پرهیز و ترک گناه و نافرمانی همزمان با پشیمانی،
3ـ عزم و اراده قاطع بر عدم بازگشت به گناهان.
برای بیان ارزش و خوبی توبه خداوند خطاب به خاتم پیغمبرانش می‌فرماید: «و َ مَا کَانَ اللهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ اَنْتَ فِیْهِمْ وَ مَا کَانَ اللهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ»؛ تا تو در میان آنان هستی خداوند ایشان را عذاب نمی‌کند و همچنین خداوند ایشان را عذاب نمی‌دهد در حالی که (برخی از) آنان طلب آمرزش و بخشش می‌نمایند.(انفال:33)
دو چیز وسیله امنیت از عذاب خدا است:
1ـ وجود پیغمبر در میان مسلمین (اختصاص به مسلمانان صدر اسلام دارد)،
2ـ استغفار به درگاه رب‌العالمین (مربوط به همه مؤمنان در تمام قرون و اعصار است).
بعضی از اصحاب پیغمبر صلی‌الله علیه وسلم بعد از وفات ایشان می‌‌گفتند: ما دو پناهگاه داشتیم که یکی از آنان وجود پیغمبر صلی‌الله علیه وسلم بود که رفت، ولی دومی که استغفار و طلب مغفرت است با ما مانده است، اگر آن هم از بین برود آن وقت بکلی به هلاکت می‌رسیم. |
